สติปัฏฐาน 4 เป็นอนุปัสนา

ในเบื้องต้นนี้ จะขออธิบายสรุป ความผิดพลาดคลาดเคลื่อนสายยุบหนอพองหนอ กับ สายนามรูปโดยภาพรวมอย่างคร่าวๆ เสียก่อน

แล้วผมจะค่อยๆ อธิบายลงรายละเอียดในระดับลึกต่อไป

คำว่า “สายยุบหนอพองหนอ” ในที่นี้ก็คือ สายยุบหนอพองหนอที่เผยแพร่โดยพระมหาโชดก แห่งวัดมหาธาตุ

ส่วนคำว่า “สายนามรูป” หมายถึง สายที่เผยแพร่โดยมหาอุบาสิกาแนบ มหานีรนานนท์

การปฏิบัติธรรมทั้ง 2 สายดังกล่าว เป็นมรดกตกทอดมาจากพระพม่าด้วยกัน

ในกรณีนี้ ผมหมายความรวมถึง สาวกของพระมหาที่วัดท่ามะโอ กับ วัดภัททันตะฯ ที่บ้านบึง ชลบุรี  และสาวกของพระพม่าสำนักอื่นๆ ด้วย

แต่ถ้าเอามาเขียนทั้งหมด เนื้อหามันจะไม่กระชับ ก็เลยยกอย่างสำนักดังๆ เพียง 2 สำนักก็พอ

รับรองว่า หลักฐานสนับสนุนของผมเป็นไปตามหลักวิชาการทุกประการ และสามารถพิสูจน์ได้อย่างเป็นวิทยาศาสตร์ได้ทุกเมื่อ

ความเข้าใจผิดและความคลาดเคลื่อนของสายสายพองยุบ-นามรูปมีลักษณะ ดังนี้

1) เข้าใจผิดคิดไปว่า วิปัสสนากรรมฐานแต่เพียงอย่างเดียวทำให้บรรลุมรรคนิพพานได้

ความใจผิดอันนี้ เป็นความเข้าใจผิดอันอย่างใหญ่หลวงของพระภิกษุชาวพม่า  เนื่องจากคิดไปเองว่า วิปัสสนากรรมฐาน ทำให้เกิดวิปัสสนาญาณได้  และวิปัสสนาญาณแต่เพียงอย่างเดียวทำให้บรรลุพระอรหันต์ได้

ในความเป็นจริงที่ปรากฏในพระสูตร สิ่งที่จะทำให้บรรลุพระอรหันต์คือ วิชชา  3 และ อริยสัจ  4 ไม่มีพระสูตรและพระวินัยใดๆ ที่กล่าวว่า วิปัสสนากรรมฐานแต่เพียงอย่างเดียว สามารถทำให้บรรลุพระอรหันต์ได้

นอกจากนั้นแล้ว วิปัสสนากรรมฐาน แต่เพียงอย่างเดียว ก็ยังไม่สามารถทำให้เกิด วิปัสสนาญาณ ได้

ในคัมภีร์วิสุทธิมรรคเขียนไว้อย่างชัดเจนว่า เมื่อปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานแล้ว จะต้องปฏิบัติให้ผ่านโพชฌงค์เสียก่อน เพราะ โพชฌงค์เป็นพื้นฐานแก่ วิชชา 3 และ วิมุตติ

ในการตรวจสอบว่า ตัวเองจะได้ญาณในระดับใดนั้น ต้องตรวจสอบกับวิสุทธิ 7

ดังนั้น การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานแต่เพียงอย่างเดียว ไม่สามารถทำให้บรรลุพระอรหันต์ได้  นี่คือ ความเข้าใจผิดอย่างมหันต์ของพระภิกษุชาวพม่าที่ได้นำมาเผยแพร่ในเมืองไทย

2)  เข้าใจผิดคิดไปว่า สติปัฏฐาน 4 แต่เพียงอย่างเดียว ทำให้บรรลุพระอรหันต์ได้

จากความเข้าใจผิดประการแรกที่กล่าวไป เมื่อหัวข้อที่ผ่านมา คือ เข้าใจผิดว่าวิปัสสนากรรมฐานทำให้บรรลุมรรคผลนิพพานได้ 

เมื่อพระภิกษุชาวพม่ากลุ่มนี้ คิดค้นวิธีปฏิบัติธรรมแบบใหม่ขึ้น ก็คือการปฏิบัติธรรมแบบพอง-ยุบ กับ นาม-รูป  ซึ่งความจริงแล้ว น่าจะเข้าอยู่ในหมวดของ "กายคตานุสสติ" ซึ่งอยู่ใน อนุสติ 10 มากกว่า 

แต่เมื่อมีความเข้าใจผิด คิดไปเองว่า วิปัสสนากรรมฐานทำให้บรรลุนิพพานได้ จึงได้พยายามจับยัดวิธีการปฏิบัติธรรมดังกล่าว ใส่เข้าไปในสติปัฏฐาน 4 

และโมเมขึ้นมาอีกว่า สติปัฏฐาน 4 เป็นวิปัสสนากรรมฐาน ซึ่งก็ไม่เป็นความจริงอีกเช่นกัน

3) สติปัฏฐาน 4 ไม่เป็น วิปัสสนา/เห็นแจ้ง เป็น อนุปัสสนา/ตามเห็น

วิปัสสนา แปลว่า "เห็นแจ้ง"  ส่วน อนุปัสสนา แปลว่า "ตามเห็น" แตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัดในแง่ของภาษาศาสตร์

หลักฐานอีกประการหนึ่ง ซึ่งชัดแจ้งอีกเช่นเดียวกัน ก็คือ การจัดวิธีการนั่งสมาธิต่างๆ เข้าเป็นสมถะกรรมฐานกับวิปัสสนากรรมฐานนั้น เป็นการจัดของพระพุทธโฆษาจารย์  เพื่อให้พระสูตรที่เกี่ยวกับการปฏิบัติธรรมเป็นหมวดหมู่ขึ้น

ในพระไตรปิฎกนั้น  พระพุทธเจ้าไม่ได้ตรัสบอกว่า ธรรมะหมวดใดเป็นสมถะกรรมฐานหรือวิปัสสนากรรมฐาน พระพุทธโฆษาจารย์มาจัดทำขึ้นภายหลัง ประมาณ พ.ศ.  1000

ในการจัดหมวดธรรมะที่เป็นวิปัสสนานั้น

พระพุทธโฆษาจารย์ไม่ได้จัดสติปัฏฐาน 4 ให้อยู่ในหมวดวิปัสสนากรรมฐาน

ในหัวข้อวิปัสสนากรรมฐาน มีเพียง 6 หัวข้อคือ ขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 อินทรีย์ 22 อริยสัจ 4 และปฏิจสมุปบาท 12

ถ้าสติปัฏฐาน 4 เป็นวิปัสสนากรรมฐานจริง  พระพุทธโฆษาจารย์ท่านก็ต้องจัดให้อยู่ในหมวดวิปัสสนาไปแล้ว

พระพุทธโฆษาจารย์ท่านรู้ดีว่า สติปัฏฐาน 4 เป็น อนุปัสสนา  เป็นคนละเรื่อง คนละหัวข้อธรรมะกัน

โดยสรุป

ในบันทึกนี้ สายพองยุบ-นามรูป เข้าใจผิดหลักธรรมคำสอนของพระพุทธองค์ใน 3 ประเด็นคือ

1)  เข้าใจผิด คิดไปว่าวิปัสสนากรรมฐานแต่เพียงอย่างเดียวทำให้บรรลุมรรคนิพพานได้

2)  เข้าใจผิด คิดไปว่า สติปัฏฐาน 4 แต่เพียงอย่างเดียว ทำให้บรรลุพระอรหันต์ได้

3)  สติปัฏฐาน  4 ไม่เป็นวิปัสสนา/เห็นแจ้ง เป็นอนุปัสสนา/ตามเห็น

จะเห็นว่า ความเข้าใจผิดของพระพม่าเพียง 3 ประการนี้ ก็น่าจะเป็นหลักฐานชั้นดีได้ว่า การปฏิบัติธรรมตามคำสอนของพระพม่านั้น  ผู้ปฏิบัติจะไม่ได้มีโอกาสบรรลุธรรมชั้นสูงได้เลย 

การนำเอาส่วนหนึ่งของสติปัฏฐาน  4  มาปฏิบัติ  แล้วโฆษณาว่า ถ้าทำตามคำสอนของแล้ว ผู้ปฏิบัติธรรมจะบรรลุมรรคผลนิพพานภายใน  7  ปี  7 เดือน  7 วัน จึงไม่มีใครทำได้เลย ทั้งๆ ที่พระพม่าสอนมาแล้วเป็นร้อยๆ ปี

ข้อความที่ว่านั้น รวมถึงพระพม่าที่เป็นครูบาอาจารย์ด้วย  ยังไม่มีพระพม่ารูปใดในประวัติศาสตร์ที่จะไปอุบัติในอายตนะนิพพาน ณ ปัจจุบันนี้